Gedragsverandering komt niet vanzelf. Om impact te maken is het essentieel dat nieuw gedrag niet alleen tijdelijk wordt gestimuleerd, maar duurzaam wordt volgehouden, geaccepteerd en uiteindelijk geïnternaliseerd. Bijstelling ontwikkelde een programmatisch stappenplan voor structurele gedragsverandering, gebaseerd op praktijkervaringen en gedragswetenschap. Dit model borduurt voort op het beproefde 10-stappenplan waarmee adviseur Casper Stelling tijdens Beter Benutten de Gedragsaward won. Dat plan is terug te vinden op het Leerplatform MIRT.
In dit model staat één vraag centraal: hoe zorg je ervoor dat nieuw gedrag beklijft en vanzelfsprekend wordt?
1. Ontwikkelen
Het begint bij een scherpe gedragsopgave. Op basis van data en gedragsanalyses en mobiliteitsbehoefte verkennen we de context, de motieven van de doelgroep, en de ervaren barrières. We formuleren een opgave die aansluit bij maatschappelijke doelen voor bereikbaarheid en brede welvaart en selecteren passende maatregelen. Deze fase draait om strategisch ontwerp, overtuiging van partners en beleidsverankering.
2. Bereiken
In deze fase draait het om zichtbaarheid en relevantie. Door doelgerichte communicatie, keuze-architectuur en sociale beïnvloeding zorgen we dat de doelgroep aandacht krijgt voor het gewenste gedrag en zich aangesproken voelt. Timing (life events en externe factoren zoals hinder) spelen hier een belangrijke rol bij. Hierbij zetten we in op persoonlijke voordelen, urgentie en het verkleinen van drempels.
3. Oefenen
Vervolgens faciliteren we een veilige omgeving om het nieuwe gedrag uit te proberen. Denk aan pilots, tijdelijke regelingen of beloningen. Deelnemers kunnen experimenteren met het gedrag zonder directe risico’s. Zo ontstaan eerste successen, vertrouwen en motivatie om door te gaan. Een hoogwaardig probeeraanbod is hierbij randvoorwaardelijk.
4. Volhouden
Wanneer het gedrag is aangeleerd, is het zaak om het vast te houden. Door feedback en ondersteuning en het wegnemen van barrières ontstaat gewoontevorming. Regelmaat, gemak en positieve ervaringen zorgen dat het gedrag onderdeel wordt van het dagelijks handelen. Persoonlijke ondersteuning en coaching zijn essentieel bij het volhouden.
5. Internaliseren
In deze fase verschuift de motivatie van extrinsiek naar intrinsiek. Mensen willen het gedrag nu zélf: het past bij hun waarden en identiteit. Het gedrag wordt sociaal geaccepteerd en zelfs sociaal wenselijk. Zo ontstaat een nieuwe norm binnen netwerken, buurten of organisaties. Het structureel belonen van goed gedrag (materieel of immaterieel) hoort bij deze fase.
1. Samenwerken
Gedragsverandering vraagt om een integrale aanpak. Samenwerking met en tussen overheden, werkgevers, publiekstrekkers, gebiedsontwikkelaars, maatschappelijke organisaties en burgers is essentieel om consistentie en draagvlak te waarborgen.
2. Ambassadeurs
Gedrag is besmettelijk. Mensen laten zich beïnvloeden door anderen. Door zichtbare voorlopers en koplopers in te zetten die het nieuwe gedrag al vertonen, maken we het gewenst gedrag aantrekkelijk en navolgbaar.
3. Monitoring en evaluatie
Wat je meet, kun je verbeteren. Door systematische monitoring van gedragseffecten, participatie en ervaringen brengen we het leerproces op gang. Zo zorgen we dat investeringen in gedragsmaatregelen ook daadwerkelijk rendement opleveren.
Bijstelling en haar partners werken dagelijks aan het ontwikkelen en onderbouwen van effectieve en efficiënte gedragsaanpakken voor onder meer het Ministerie van IenW, Rijkswaterstaat, Zuid-Holland Bereikbaar, Goedopweg, Zuid-Limburg Bereikbaar en de provincies Gelderland, Overijssel, Noord-Brabant en Limburg. Dit doen wij onder andere vanuit het huidige programma Spitsspreiden en Mijden van het Ministerie van IenW. We ondersteunen u graag bij:
Opdrachtgevers waarderen onze aanpak omdat we doelgroepgericht denken, impact meetbaar maken én zorgen voor verankering in beleid en uitvoering.
Meer weten over onze aanpak? Neem contact op voor een vrijblijvend gesprek!