De opgave
Bijstelling is als kwartiermaker op landelijk en regionaal niveau betrokken bij de doorbraak van publieke mobiliteit. De verwachtingen van publieke mobiliteit zijn hoog. De belofte is dat ontschotten leidt tot efficiency en dus kwaliteitsverbetering voor de reiziger. Minder overhead, meer billen in de bus, nieuw ketenaanbod met hubs en deelmobiliteit en alles verknoopt in één app via MaaS dienstverleners. Publieke mobiliteit bestrijd vervoersarmoede, helpt de mobiliteitstransitie en vermindert het autobezit en -gebruik, zo luidt de overtuiging.
Maar er zijn ook zorgen. Waarom is ontschotten de afgelopen twintig jaar niet gelukt? Wat blijft er over van de beloofde kwaliteitsverbetering als Rijk, provincies en gemeenten de efficiencywinst gebruiken voor de grote bezuinigingsopgaven? Wie krijgt de regie over het nieuwe systeem? Hoe verhoudt deze opgave zich tot de mobiliteitstransitie en de elektrificatie van materieel? Welke impact heeft publieke mobiliteit op het werkplezier en de arbeidsvoorwaarden van het rijdend personeel? En hoe garanderen we basismobiliteit voor kwetsbare doelgroepen als hun huidige vervoersmogelijkheden opgaan in een groter geheel?
Publieke mobiliteit is in onze ogen geen programma voor de korte termijn maar een transitieopgave zonder duidelijk eindbeeld voor stakeholders en reizigers. Bijstelling pleit voor een breed gedragen en optimistische stip op de horizon die niet (alleen) vanuit de huidige problemen, maar (vooral juist) vanuit goed uitgewerkte integrale ambities van het fysieke en sociale domein. Tegelijkertijd pleiten wij voor een behoedzaam en adaptief ontwikkelpad. Met een professionele beleidscyclus stap voor stap concepten uitproberen, huidige problemen beheersbaar houden en beleidsmatige ambities realiseren. En hierbij integrale afwegingen maken die leiden tot zo hoog mogelijke doelmatigheid en doeltreffendheid.
Dat is helaas niet eenvoudig. Er is onvoldoende consensus over het toekomstbeeld noch het ontwikkelpad. Het stakeholderveld is ontzettend groot, divers en versnipperd. In onze rol als kwartiermaker op landelijk en regionaal niveau spreekt Bijstelling met enthousiaste koplopers en terughoudende critici, beleidsmakers en uitvoerders, sociaal domein en fysiek domein, diverse Rijksdiensten en talloze decentrale overheden en samenwerkingsverbanden en een uiteenlopend scala aan private en semi-private dienstverleners die directe impact gaan ervaren van publieke mobiliteit in hun core business.
Drie adviezen
Om te komen tot (voldoende) consensus over de visie op en de scope van publieke mobiliteit moeten we volgens ons een aantal dingen doen. Ten eerste moeten we een professionele, meerjarige cocreatie organiseren binnen en tussen de betrokken (deel)sectoren. Belangrijk hierbij is de betrokkenheid van het fysieke en sociale domein en de samenwerking tussen de OV en de doelgroepensector. Een goede samenwerkings- en besluitvormingsstructuur en transparante kennisdeling is hierbij randvoorwaardelijk.
Ten tweede moeten we op basis van de integrale ambitie de huidige situatie en het autonome toekomstbeeld in kaart brengen. Hoe scoort het huidige systeem op de gestelde doelen? Welke knelpunten zijn er in het mobiliteitsaanbod en hoe ontwikkelen die zich richting 2050 als we niets doen? Hoe scoren we dan op de gestelde doelen? Vervolgens kunnen we realistische inschattingen maken van de impact van de transitie naar publieke mobiliteit op de ambitie en de doelen. En dit alles op basis van brede welvaartsafwegingen.
Van hieruit moeten we ten derde werken aan een adaptief ontwikkelpad voor publieke mobiliteit. Dit bestaat ruwweg uit twee delen, namelijk enerzijds – daar waar de condities goed zijn – experimenteren met verschillende vormen van publieke mobiliteit om te ontdekken wat werkt en tegen welke knelpunten we aanlopen. Anderzijds werken aan het lange termijnbeleid: het uitdenken en uitwerken van de governance van publieke mobiliteit en het creëren van de juiste kaders voor het ontschotten van deelsectoren en optimaliseren van de inzet van het nieuwe systeem.
Bijstelling zet zich samen met haar partner &Morgen de komende jaren in voor de transitie naar publieke mobiliteit. Met het verbeteren van de beleidscyclus werken we aan beter beleid en vergroten we de impact op brede welvaartdoelen voor de huidige burger en toekomstige generaties. Optimistisch en behoedzaam gaan we deze uitdaging aan!
Meer informatie?
Wil je meer weten over dit onderwerp of onze dienstverlening? Neem contact op met Debora Kole of Casper Stelling.
Wil je meepraten? Meld je aan voor het Webinar ‘Publieke mobiliteit’ | Mobiliteitsplatform van Acquire, met Casper Stelling (BijStelling), Lucien Brouwers (Transdev, directeur Transport on demand), Rob van Hout (provincie Utrecht), Mirjam de Bok (Mobycon), Ronald Derk (Forseti) en Gert jan Verzijden (gemeente Winterswijk en coördinator ZOOV Beheer).
Of laat je inspireren door onze recente publicaties in OV-Magazine, NM Magazine en Stroomlijn:
